Stel je eens voor dat je met een driejarig kind in een bos bent. Links voor je ligt een kaarsrecht pad door een open plek in het bos. Het is de snelste weg om uit het bos te komen. Rechts ligt een kronkelpad met een klauterheuvel. Wat daarna komt, kun je niet zien, maar het is wel zeker dat die route naar de uitgang langer duurt en meer inspanning vergt.
Welke route kiest de driejarige?
Natuurlijk. Die kiest voor avontuur. Een driejarige wil ontdekken en proberen wat-ie kan.
Leerlingen kiezen veilige en snelle route
Vergelijk dit eens met de route die veel leerlingen op school kiezen als ze aan het leren zijn. De meeste leerlingen gaan het avontuur dan juist uit de weg. Ze kiezen liever een veilige en snelle route, zodat ze vooraf weten wat het resultaat is. In een schoolcultuur die gericht is op prestaties, is dat volkomen logisch.
Maar het is ook ontzettend jammer! Leerlingen kunnen zoveel méér leren als ze af en toe het onvoorspelbare pad kiezen; het pad met obstakels, fouten en tegenslag. Juist door het even níet meer te weten, moet het brein aan de slag. En dan ontstaan de beste inzichten.
Oplossingen vind je in de leerkuil
Dat proces van het even helemaal niet meer weten en vervolgens tot inzicht komen, kun je visualiseren als een leerkuil. Als je onderin de kuil zit, zie je de oplossing niet. Maar door te proberen, te oefenen, te onderzoeken en hulp te vragen, lukt het toch om uit de kuil te komen. Je hebt de stof of de vaardigheid onder de knie: Eureka!
Help leerlingen de leerkuil in
We kunnen niet van leerlingen verlangen dat ze uit zichzelf deze verwarring opzoeken. Als leraar kun je wel bewust werken aan een cultuur waarin leerlingen het leuk vinden om de uitdagende route te kiezen. Leg uit wat de leerkuil is. En zeg bijvoorbeeld: “Ik wil graag dat we met elkaar in de leerkuil zitten. Je bent dan diep aan het nadenken over dingen.” Of: “Laten we samen leren van de beste vergissingen die we maken!”
Over de leerkuil, en over de manier waarop je leerlingen kunt verleiden om de uitdaging van het leren aan te gaan, schreef James Nottingham het boek De Leeruitdaging. Hij zegt daarover: “In het onderwijs gaat het vaak over wat leerlingen moeten denken. Maar het is belangrijker om leerlingen te leren hoe te denken.” Download gratis het eerste hoofdstuk uit Leeruitdaging.
Dook Kopmels Anne-Marie Dogger
Manager Educatieve Uitgaven Manager Educatieve Uitgaven
